Skóra człowieka to miejsce bytowania wielu przeróżnych drobnoustrojów, a także bakterii. Przeważnie są to gronkowce i bakterie gram-ujemne. W przypadku osłabionej odporności lub urazach bakterie mogą wniknąć w głąb skóry i się namnażać. Naukowcy wyróżniają dwa rodzaje chorób infekcyjnych skóry: bakteryjne i wirusowe.
Bakteryjne choroby skóry
Do bakterii wywołujących schorzenia skóry zaliczamy paciorkowce, gronkowce i inne bakterie gram-ujemne. Powierzchnia ludzkiej skóry nie jest sterylna, a obecne są na niej bakterie. Komórki nabłonka, które ściśle do siebie przylegają, kwaśne pH, suche środowisko i substancje przeciwbakteryjne zapobiegają namnażaniu się bakterii. Stosunkowo rzadko dochodzi zatem do chorób bakteryjnych skóry. Paciorkowiec jest bakterią gram-dodatnią, która może mieć charakter beztlenowy i tlenowy – wywołuje on większość chorób skóry.
Róża jako bakteryjna choroba skóry
Choroba występuje zazwyczaj u niemowląt i dzieci poniżej 9. roku życia lub u dorosłych po 60. roku życia. Choroba dotyczy tkanki podskórnej oraz skóry właściwej i spowodowana jest przez zakażenia paciorkowcami ß-hemolizującymi grupy A. Odnotowano przypadki róży wywołanej przez zakażenie gronkowcem złocistym Staphylococcus aureus. Bakteria wnika do organizmu na skutek urazu mechanicznego. Przyczyną róży może być także upośledzenie krążenia żylnego, ukąszenie, skaleczenie lub obrzęk limfatyczny. Ryzyko wystąpienia choroby zwiększają: zakażenie gronkowcem, zakażenie paciorkowcem z grupy A, skaleczenia, zranienia, otarcia, przebyte przeszczepy narządów, AIDS, wrodzone upośledzenie odporności, przyjmowanie preparatów immunosupresyjnych lub glikokortykosteroidów. U pacjentów posiadających infekcje grzybicze stóp bakterie łatwiej przenikają do organizmu i może to być przyczyną róży. Objawy choroby pojawiają się nagle i obejmują wysoką temperaturę ciała dochodzącą do 41 stopni Celsjusza. Zawsze obecne są zmiany skórne w postaci mocnych obrzęków i silnych zaczerwienień. Zmiany skórne występują najczęściej na podudziach i twarzy, a czasem także na stopach, pośladkach i dłoniach. Powierzchnia zmian jest wyraźnie oddzielona od zdrowej skóry i posiada nieregularny kształt. Podczas choroby pacjent jest bardzo osłabiony, a jego skóra jest napięta i lśniąca. Na skórze mogą pojawić się pęcherze, w których gromadzi się płyn wysiękowy. Pozostałe objawy towarzyszące róży to: podwyższone CRP i OB, obrzęk kończyn górnych, ból kończyn oraz ich owrzodzenie. Po zmianach skórnych nie pozostają żadne blizny, co jest pocieszającą informacją dla pacjentów. Chorobę tę charakteryzuje nawrotowość, a zmiany pojawiają się wówczas w tym samych miejscach co wcześniej.
Diagnozowanie i leczenie róży
Doświadczony lekarz z łatwością zdiagnozuje chorobę dokonując oględzin skóry. Podstawa diagnozy to wywiad z pacjentem i badanie. Pacjent powinien opisać swoje dolegliwości bardzo dokładnie i opowiedzieć o wcześniej przebytych chorobach. Konieczne będzie wykonanie badań krwi i sprawdzenie morfologii i OB. Leczenie róży to przede wszystkim podanie antybiotyków, które pacjent musi przyjmować od 7 do 10 dni. Lekarze zalecają stosowanie półsyntetycznych penicylin lub jednej z generacji cefalosporyn. U pacjentów z dużymi zmianami skórnymi (rany i pęcherze) konieczne będzie wykonanie kompresów i smarowanie skóry maścią ichtiolową. Pacjent podczas leczenia powinien dużo odpoczywać i zażywać środki obniżające wysoką temperaturę. Każdy podawany lek należy skonsultować z lekarzem. Leczenie niektórych przypadków choroby może trwać nawet 3 miesiące. Róży można zapobiegać poprzez regularne badania poziomu glukozy i cholesterolu we krwi. Lekarze wspominają, że należy rzucić palenie, które osłabia organizm. Zapobieganie chorobie to przede wszystkim szybka reakcja i podjęcie leczenia w przypadku grzybic lub owrzodzeń.
Zapalenie okołomieszkowe
Stan zapalny obecny w okolicach ujścia mieszka włosowego nazywany jest zapaleniem mieszka włosowego. Zmiany związane z chorobą obejmują na początku tylko ujście mieszka, a w późniejszej fazie mogą zająć całość mieszka. Chorobę mogą wywołać infekcje bakteryjne spowodowane przez gronkowca złocistego lub dermatofity (odpowiadają one za rozwój grzybicy). Zakażeniu bakteryjnemu sprzyja duża wilgotność oraz mikrouszkodzenia skóry. Zmiany skórne obejmuje obecność pęcherzy ropnych otoczonych czerwonym rąbkiem zapalnym. Tworzą one skupiska lub są rozsiane po całej skórze. U pacjentów posiadających osłabioną odporność pojawi się także wysoka temperatura i osłabienie. Objawy znajdują się zazwyczaj na nogach, twarzy, skórze głowy i górnej części tułowia. Choroba rozpowszechnia się podczas golenia włosów, ponieważ bakterie przenoszone są w inne miejsce. Lekarz pierwszego kontaktu wykonując podstawowe badanie fizykalne będzie w stanie rozpoznać chorobę. Dermatolog konieczny będzie w przypadku bardzo rozległych zmian. Czasami zlecone są także badania krwi: CRP, OB i morfologia. W terapii choroby stosuje się antybiotyki (bacytrocyna, detreomycyna, erytromycyna, neomycyna, mupirocyna, neomycyna, tetracyklina). Lekarze zalecają także stosowanie maści. Zmian chorobowych nie należy ignorować, ponieważ wówczas się nasilą i doprowadzić mogą do czyraków. Leczenie choroby jest dość trudno i może trwać długo. Profilaktyka choroby to unikanie ciasnej odzieży, dezynfekcja maszynek do golenia i stosowanie kosmetyków z naturalnym składem.
Impetigo, czyli liszajec zakaźny
Chorobę charakteryzuje żółto-miodowy strup na skórze, który może trwać kilkanaście dni. Impetigo wywoływany jest przez bakterię gronkowca złocistego lub paciorkowca z grupy B. Bakterie te atakują szczególnie powierzchnię szyi, twarzy, okolic nosa i ust i okolice płytki paznokciowej u rąk. Na skórze pojawiają się zmiany przypominające pęcherze wypełnione ropą. Naukowcy wyróżnili kilka rodzajów liszaja zakaźnego:
- pęcherzykowy: zmiany skórne to przede wszystkim szybko tworzące się różnej wielkości pęcherze. Ten rodzaj choroby nie powoduje powiększenia węzłów chłonnych.
- niesztowica: objawia się owrzodzeniem skóry, któremu towarzyszą powiększone węzły chłonne.
- zapalenie mieszków włosowych: obejmuje ono duży obszar skóry.
Choroba występuje zazwyczaj u osób, które funkcjonują w grupach. Najczęściej występują u sportowców lub dzieci z przedszkoli i żłobków. Impetigo leczy się miejscowo poprzez zastosowanie odpowiednich maści z antybiotykiem. W przypadku dużych zmian skórnych podaje się antybiotyki doustnie.
Wirusowe choroby skóry
Choroby wirusowe przyjmują zazwyczaj formę dolegliwości alergicznych, nowotworowych i autoimmunologicznych. Wśród chorób wirusowych wyróżnia się między innymi: opryszczkę, półpasiec i mięczak zakaźny.
Opryszczka jako choroba wirusowa skóry
Opryszczka przyjmuje postać małych pęcherzyków na powierzchni skóry. Choroba wywołana jest przez wirus HSV1 i HSV2 z grupy Herpes simplex virus. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj w dzieciństwie lub podczas kontaktów seksualnych. Ludzie są jedynym źródłem zakażenia wirusem opryszczki, a każda osoba, u której objawy wystąpiły jest jej nosicielem. Według badań nawet 90% społeczeństwa jest nosicielem wirusa opryszczki. Pierwsze objawy i epizody choroby występują zazwyczaj w okolicach warg lub nosa. Wirus opryszczki wrażliwy jest na wahania cyklu menstruacyjnego, dlatego też w często ujawnia się podczas miesiączki. Najbardziej popularna postać choroby to pęcherzyk na wardze wypełniony treścią surowiczą. Przed wystąpieniem pęcherzyka często pojawia się mrowienie, swędzenie lub pieczenie. Często występuje także opryszczka narządów płciowych, które charakteryzuje ciężki przebieg. Objawy to ból głowy, wysoka temperatura ciała, ból mięśni oraz pęcherzyki na skórze. Opryszczka jest zaraźliwa najbardziej, wtedy gdy jest w fazie czynnej. Czynniki nasilające lub wywołujące opryszczkę to: miesiączka, stres, wyziębienie organizmu, przemęczanie, niedożywienie, usunięcie zęba, silna ekspozycja na promienie słoneczne. Epizod choroby trwa od czterech do dziesięciu dni. Należy uważać, aby nie przenieść wirusa do oka, ponieważ grozi to zapaleniem rogówki, a nawet utratą wzroku. Wirus może wywołać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub trudne do wyleczenia zapalenie mózgu.
Rozpoznanie i leczenie opryszczki
Diagnoza stawiana jest o obraz kliniczny pacjenta. Czasem wykonuje się także inne dodatkowe badania: wykrywanie wirusa DNA HSV przy użyciu metody PCR lub badanie serologiczne. Warto rozważyć nie tylko doraźne leczenie opryszczki skupione na szybkim wysuszeniu i zlikwidowaniu strupków. Po zastosowaniu kilkumiesięcznej kuracji lekiem antywirusowym może się zmniejszyć częstotliwość epizodów. Liczy się czas, w jakim zareagujemy na pierwsze objawy. Im szybciej zareagujemy tym objawy będą łagodniejsze i szybciej znikną. Pomocne będzie wzmocnienie układu odpornościowego, który zabezpieczy organizm przed opryszczką. Naukowcy pracują nas szczepionką przeciw wirusowi opryszczki.
Półpasiec: przyczyny i objawy
Choroba pojawia się tylko u osób, które chorowały wcześniej na ospę wietrzną. Wywołuje go wirus VZV, który w pierwszym kontakcie wywołuje ospę wietrzną. Po przebyciu choroby nie znika z organizmu człowieka, a pozostaje w uśpieniu w komórkach nerwowych. Spadek odporności powoduje reaktywację wirusa i rozwój półpaśca. Choroba występuje zazwyczaj u osób dorosłych lub starszych. Po zauważeniu objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. Pierwszy etap choroby to ból o różnorodnym charakterze, świąd skóry, drętwienie i złe samopoczucie. Po kilku dniach do objawów dołącza swędząca wysypka, która może przybrać postać grudek, plamek lub pęcherzyków wypełnionych surowiczą treścią. Najczęstsze miejsce zmian skórnych to tułów, rzadko kiedy choroba objawia się na kończynach. Na wystąpienie choroby szczególnie narażone są pewne grupy ludzi: osoby posiadające długotrwały stres, pacjenci po 50. roku życia, o obniżonym układzie odpornościowym, pacjenci z nowotworami.
Półpasiec: diagnostyka i leczenie
Specjalista będzie w stanie zdiagnozować chorobę na podstawie oględzin zmian skórnych i wywiadu z pacjentem. W przypadku wątpliwości pobierany jest wycinek pęcherza lub płynu surowiczego. Leczenie półpaśca to kuracja przeciwbólowa za pomocą tabletek lub zastrzyków. Aby wyleczyć chorobę, podaje się kortykosteroidy, które zmniejszają opuchliznę. Nie zaleca się jednak ich częstego stosowania, ponieważ powodują rozprzestrzenianie się wysypki. Zimne kompresy i kąpiele złagodzą ból. W profilaktyce półpaśca stosuje się szczepionkę, która pozwoli zmniejszyć ryzyko zachorowania nawet o 50%. Choroba nie wymaga zazwyczaj hospitalizacji, czasem jednak należy skorzystać z pobytu w szpitalu. Leczenie należy rozpocząć dość szybko, ponieważ zaawansowana choroba może uszkodzić wzrok i spowodować inne powikłania.
Moluscum contagiosum, czyli mięczak zakaźny
Mięczak występuje zazwyczaj u dzieci do 5. roku życia lub dorosłych między 15 a 29 rokiem życia. U osób dorosłych przenoszony jest zazwyczaj podczas kontaktów seksualnych. Inne drogi zakażenia to kontakt z zakażonymi przedmiotami np. ręcznikiem lub zabawkami. Chorobę wywołuje Poxviridae, czyli wirus należący do grupy ospy i wyróżnia się 2 typy wirusa: MCV-1 oraz MCV-2. Większość przypadków choroby wywołana jest przez pierwszy typ wirusa. Pierwsze objawy choroby pojawiają się po dwóch tygodniach od zakażenia. Na skórze pojawiają się twarde, półprzezroczyste grudki lub guzki. Przybierają one żółty, cielisty, szarawy lub perłowy kolor. Zmiany skórne mogą być bardziej rozległe u osób ze słabą odpornością. Rozpoznanie choroby jest dość łatwe ze względu na charakterystyczny wygląd guzków. Wnętrze guzków wypełnione jest serowatą treścią, która czasem wydostaje się na zewnątrz. Doświadczony specjalista po oględzinach skóry może od razu postawić diagnozę. Czasem konieczne okaże się wykonanie dodatkowych badań w postaci biopsji guzka. Zmiany skórne po dłuższym czasie ustąpią samoistnie, jednak może to trwać nawet kilka miesięcy. Ze względu na możliwość zakażenia innych osób zaleca się jednak usuwać guzki. Stosuje się w tym celu krioterapię, czyli wymrażanie zmian skórnych. Zmiany skórne okolic intymnych usuwa się poprzez wycięcie lub wyłyżeczkowanie i przeprowadzony zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. U pacjentów z dużymi zmianami skórnymi pomocna okaże się farmakoterapia w postaci środka drażniącego. Powoduje on reakcję zapalną i prowadzi do wygojenia zmian. W niektórych przypadkach konieczne będzie podane antybiotyku, który pomoże zapanować nad drapaniem zmian. Skórę wokół zmian skórnych smaruje się maścią sterydową, aby zmniejszyć świąd. Samych zmian skórnych nie należy smarować tego typu maścią. Obserwacji i leczeniu powinni być poddani wszyscy, którzy mieli kontakt z chorym. Choroba może wylęgać się kilka miesięcy, dlatego też zaleca się zachować czujność przez dłuższy czas.
