Czym jest terapia fotodynamiczna (ang. photodynamic therapy – PDT)? Jest to forma leczenia, w której wykorzystuje się nietoksyczne związki światłoczułe, które po ekspozycji na specyficzny rodzaj światła, katalizują powstanie tlenu singletowego, który działa toksycznie na komórki nowotworowe i inne chore komórki.
Terapia ta wykazuje również zdolność do zabijania komórek mikroorganizmów, w tym bakterii, grzybów i wirusów. jest ona powszechnie stosowana w leczeniu trądziku. Jest ona stosowana klinicznie do leczenia wielu schorzeń, w tym związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej i nowotworów złośliwych. Jest uznawana za mało inwazyjną, jak i minimalnie toksyczną metodę terapii.
Światło jako energia aktywacji
Elementem wzbudzającym cząsteczki fotouczulacza jest światło. Promieniowanie używane w PDT należy do zakresu światła widzialnego o długości fali zawartej w przedziale 400-700 nm. Światło o różnej długości fali wykazuje różny stopień penetracji w głąb tkanek. Związane jest to z niesioną energią, która wzrasta wraz z długością fali, zakładając jednakowe natężenie wiązki promieniowania. Dlatego pasma widma świetlnego o najkrótszej długości fali, czyli światło niebieskie i zielone przenika zwykle do głębokości ok. 2 mm. Głębiej jego energia szybko zmniejsza się nie powodując żadnych skutków fotodynamicznych. Aby uzyskać najlepszy efekt terapeutyczny należy używać takich fotouczulaczy, których spektrum absorpcji mieści się w przedziale światła o największej długości fali, czyli najgłębiej przenikającego, chyba że zmiany mają bardzo powierzchowny charakter. Dlaczego ta metoda znajduje zastosowanie szczególnie w dermatologii? Otóż wynika to z faktu, że do zaistnienia reakcji konieczne jest dostarczenie energii w formie światła, które ma ograniczoną penetrację w głąb struktur naszego ciała, a dermatologia zajmuje się w przeważającej mierze zmianami patologicznymi na skórze lub w innych równie dostępnych dla światła miejscach.
Zalety i wady terapii fotodynamicznej
Zalety terapii:
- bardzo duża wybiórczość,
- dobry efekt kosmetyczny,
- wysoki profil bezpieczeństwa.
Wady:
- koszt sprzętu i fotouczulaczy,
- bolesność podczas naświetlania,
- utrzymywanie się nadwrażliwości na światło obecnie jedynie do stosowania w miejscach możliwych do naświetlania,
- przy zastosowaniu na skórze konieczne specjalne długotrwałe opatrunki okluzyjne.
Terapia fotodynamiczna z uwagi na bardzo wybiórczy i oszczędzający charakter działania zyskuje coraz większą ilość zwolenników. Jej zastosowanie w dermatologii jest szczególnie przydatne z uwagi na łatwość w stosowaniu oraz dobre efekty kosmetyczne.
Na czym polega terapia i jak wygląda zabieg?
Terapia polega na aplikacji specjalnych nietoksycznych związków światłoczułych, które w kontakcie z określonym rodzajem światła stają się toksyczne i eliminują komórki nowotworowe, mikroorganizmów: bakterii, wirusów i grzybów. Światło dociera tylko siedem milimetrów w głąb skóry, więc leczeniu metodą fotodynamiczną mogą być poddawane tylko zmiany powierzchniowe.
Jak wygląda zabieg?
- Zabieg polega na nałożeniu związków światłoczułych (tzw. fotouczulaczy) w formie żelu na miejsce objęte zmianą.
- Następnie zakrywa się je opatrunkiem i czeka około godziny.
- Kolejnym krokiem jest naświetlanie, które trwa około ośmiu do dziesięciu minut.
- W miejscu poddanym terapii mogą pojawić się zaczerwienienie, obrzęki, a nawet niewielki ból, objawy te jednak z czasem ustępują.
Terapia fotodynamiczna – wskazania
Terapię fotodynamiczną zaleca się osobom cierpiącym na:
- rogowacenie słoneczne
- plamy posłoneczne
- świetlne zapalenie czerwieni wargowej
- chorobę Bowena
- stan przednowotworowy błon śluzowych ust i warg
- stan przednowotworowy błon śluzowych narządów płciowych, chorób nabłonkowych sromu.
- trądzik
- zwyrodnienie plamki żółtej
