Czym jest nadwrażliwość skóry na słońce i jakie ma objawy?
Wrażliwość skóry na słońce to dość przykra i kłopotliwa przypadłość, która wymaga zastosowania odpowiednich środków prewencji oraz ostrożności. Objawy to np. wyprysk, czyli swędząca, zaczerwieniona skóra z licznymi zmianami o formie grudek lub pęcherzyków z wysiękiem ropnym. Bardzo często myli się ten symptom z poparzeniem słonecznym lub reakcją fototoksyczną. Warto jednak mieć na uwadze, że są to odmienne problemy, a sama nadwrażliwość na słońce nie zawsze dotyczy wyłącznie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie, ale to UV.
Nadwrażliwość jest formą reakcji obronnej organizmu, w której duże znaczenie ma promieniowanie UV występujące w świetle słonecznym. Dostarcza ono wiele cennej energii, jaka jest potrzebna do zawiązywania się cząsteczek chemicznych. Te z kolei znajdują się na skórze Pacjentów wraz z jego własnymi białkami. Taka sytuacja powoduje produkcję alergenu, który powoduje, że organizm na kontakt z promieniowaniem reaguje alergią oraz wypryskiem.
Do rodzajów nadwrażliwości słonecznych zalicza się m.in. reakcję fototoksyczną, która przypomina nieco oparzenie słoneczne po dawce świetlnej, która w zwykłych, normatywnych warunkach go nie powoduje. Aby taka reakcja mogła zaistnieć, potrzeba obecności w organizmie lub na skórze, składników, które odpowiadają za dodatkowe wzmocnienie efektu efekt działania promieniowania UV.
Nadwrażliwość na słońce jest więc związane z dużą grupą fotodermatoz, jakie wyróżniają się nadmierną wrażliwością na pewien zakres promieniowania UV i światła widzialnego [1]. Fotodermatozy można podzielić natomiast na pięć podstawowych grup:
– samoistne,
– egzogenne,
– endogenne,
– uwarunkowane genetycznie,
– zaostrzające się na skutek działania promieniowania słonecznego [2].
Przy omawianiu fotodermatoz idiopatycznych z kolei, wyróżnia się wielopostaciową osutkę świetlną, pokrzywkę słoneczną czy inne przewlekłe stany posłoneczne.
Czy słońce może powodować nadwrażliwość skóry?
Powodem występowania nadwrażliwości na słońce nie są do końca znane. Uważa się jednak, że są ściśle powiązane z reakcjami alergicznymi, a słońce może powodować takie reakcje. Fotodermatozę dzieli się na te z odczynem fotoalergicznym i histopatologicznym. Reakcję fotostatyczną i fotoalergiczną mogą wywołać różne substancje, np. kosmetyki, rośliny, a nawet leki! Reakcja fotoalergiczna spowodowana jest z kolei fotoalergenem i promieniami UVA. Aby mogła zaistnieć, musi wystąpić ekspozycja na alergen.
Odczyny fototoksyczne z kolei powstają wtedy, gdy substancja chemiczna, jaka ma kontakt ze skórą, uwalnia wolne rodniki. W wyniku tego zjawiska dochodzi do uszkodzenia struktur komórkowych. Efektem jest ostra reakcja zapalna. W przeciwieństwie do odczynów fotoalergicznych te fototoksyczne występują nie tylko u nadwrażliwych osób. Mogą się z nią spotkać Pacjenci, jacy są wystawieni na wpływ czynników fototoksycznych i słońca. Reakcję fototoksyczną obserwuje się tylko w miejscu, w którym działają oba czynniki. Jeśli z kolei czynnik odpowiadający za uczulenie jest usunięty, wtedy w szybkim tempie zachodzą procesy naprawcze, a zmiany ustępują tuż po zakończeniu ekspozycji na słońce.
Czy nadwrażliwość słoneczna dotyczy także twarzy?
Twarz to obszar ciała, który jest najbardziej narażony na kontakt ze słońcem, dlatego jest też w pewnym sensie zahartowana. Nadwrażliwość czy fotodermatozy rzadko jednak jej dotyczą, a pokrzywki posłonecznej praktycznie nie można zaobserwować na twarzy [3]. Warto pamiętać, że nie jest to równoznaczne z faktem, że twarz jest zupełnie bezpieczna w przypadku ekspozycji na słońce.
Czym się objawia nadwrażliwość na słońce?
Najczęściej można zaobserwować na skórze osutkę wielopostaciową. Jeśli nadwrażliwa skóra ma kontakt ze słońcem, wtedy pojawiają się grudki wysiękowe lub pęcherzyki. Czasami można też zaobserwować wykwity krwotoczne [4]. Miejsca, których dotyczy nadwrażliwość, a zostały poddane intensywnemu działaniu promieni słonecznych, mają opuchniętą powierzchnię, występuje posłoneczny rumień, swędzą i pieką. Pacjenci mogą też skarżyć się na uporczywy ból.
Zmiany te można zaobserwować głównie na ramionach, szyi czy stopach. Niewielkie krostki o czerwonej barwie nie występują na twarzy. W połączeniu ze świądem mogą pojawiać się do 12 godzin od zakończenia ekspozycji na słońce.
Poza tym nadwrażliwości słonecznej towarzyszą też inne symptomy – osłabienie organizmu, podwyższona temperatura ciała czy ogólne zmęczenie i przewrażliwienie. Takie schorzenie objawia się także:
- Nagle pojawiającymi się zmianami, po wystawieniu skóry na słońce,
- Czerwonymi bąblami, które powodują uczucie świądu i przypominają poparzenie na skórze dekoltu i kończyn,
- Utrzymywaniem się zmian przez kilka godzin, po czym samoistnym ich znikaniem,
- Obrzękiem naczyniowym,
Co zwiększa ryzyko nadwrażliwości słonecznej skóry?
Do czynników wzmagających nadwrażliwość słoneczną, zalicza się m.in.:
- Stany zapalne,
- Schorzenia wątroby,
- Choroby tarczycy,
- Zaburzenia w pracy hormonów,
- Stosowanie leków antykoncepcyjnych,
- Zażywanie antybiotyków,
- Przyjmowanie niektórych leków przeciwzapalnych i przeciwdepresyjnych.
Jak pielęgnować skórę nadwrażliwą na słońce?
Przede wszystkim – sama ochrona UV z wysokim filtrem SPF 50 nie wystarczy. Osoby z nadwrażliwą skórą, powinny unikać parabenów, substancji zapachowych itd. Skóra ta potrzebuje również dodatkowego wsparcia w formie:
– delikatnego złuszczania – peelingu. To łagodny sposób na oczyszczenie skóry i wypłukanie z niej nadmiaru zanieczyszczeń. W efekcie zmniejsza się warstwę martwych, zrogowaciałych komórek naskórka, co wpływa na jego nawilżenie.
– nawilżenia – masaż z serum zawierającym składniki aktywne o działaniu nawilżającym pozwoli ukoić skórę.
– uodpornienia – w tym celu dobrze jest zastosować maski z witaminą C oraz pozostałymi antyoksydantami. Wzmocnią odporność skóry na inne czynniki odpowiedzialne za procesy starzenia. Zabezpieczą też skórę przed działaniem promieni UV.
Jak zapobiegać nadwrażliwości na słońce?
Samej nadwrażliwości na promienie słoneczne nie można zapobiegać. Zaleca się jednak stosowanie pewnych kroków prewencyjnych, które pozwolą zmniejszyć ryzyko powstawania przebarwień. Przede wszystkim warto pielęgnować swoją skórę we właściwy sposób. W trakcie ekspozycji skóry na promienie UV, przenikają przez naskórek, stymulując melanocyty do pracy. W wyniku nadmiernego wystawiania skóry na słońce, niektóre z melanocytów mogą być trwale zaburzane, wydzielając duże ilości melaniny. Jeśli melanina nagromadzi się miejscowo w większych ilościach, wtedy powstają tzw. plamy posłoneczne na skórze. Podstawową zasadą prewencji, jest więc unikanie długiego kontaktu skóry z promieniowaniem UV.
Jak leczy się nadwrażliwość na słońce?
Nadwrażliwość na słońce nazywana jest też alergią słoneczną. Sposób jej leczenia zależy głównie od przyczyny, która odpowiada za powstawanie zmian. W przypadku niektórych odczynów można tylko umiejętnie hartować skórę, stopniowo przyzwyczajając ją do kontaktu z promieniowaniem UV. U innych Pacjentów stosuje się np.:
- Środki antyhistaminowe,
- Preparaty mające w składzie glikokortykosteroidy,
- Fototerapię.
Jeśli lekarz podejrzewa, że występuje nadwrażliwość na promieniowanie UV, wtedy skieruje do dermatologa. Specjalista pomoże poznać przyczyną alergii. Trochę inaczej postępuje się w przypadku, gdy alergię wzmagają leki lub kosmetyki. Wtedy w przypadku zauważenia u siebie reakcji alergicznej, należy początkowo odnaleźć źródło problemu, a później przemyśleć, czy da się je wykluczyć. Gdy przyjmowane leki wzmagają ryzyko nadwrażliwości na słońce, zaleca się unikania opalania, a na co dzień korzystania z dostępnych środków ochronnych:
- Filtrów UV,
- Nakryć głowy,
- Odpowiednich ubrań z filtrem zatrzymujących promieniowanie,
- Noszenia przewiewnych ubrań.
Jak domowymi sposobami leczyć nadwrażliwość na słońce?
Gdy nie ma się pod ręką leków przeciwalergicznych, można wspomóc się domowymi sposobami. Co prawda nie leczą dolegliwości, ale łagodzą ich objawy. Domową techniką na nadwrażliwość słoneczną, jest np.:
– nałożenie na skórę kompresów z mleka zsiadłego, maślanki, kefiru – złagodzą świąd i wysypkę,
– wykonanie okładów z obranego, obtłuczonego ogórka zielonego, aby złagodzić zaczerwienienie i zapobiec rozprzestrzenianiu się wysypki [5],
– wypicie szklanki mleka kokosowego, aby odżywić skórę od środka.
Jeśli jednak domowe sposoby nie pomagają, wtedy można sięgnąć po leki dostępne bez recepty. Do najpopularniejszych zalicza się przede wszystkim środki antyhistaminowe, jakie łagodzą objawy reakcji alergicznej. Kiedy uczulenie na słońce już wystąpi, leki bez recepty można przyjmować maksymalnie przez tydzień. Po tym czasie, jeśli objawy nie ustąpią, należy udać się do lekarza. Leki antyhistaminowe mają formę tabletek do połykania. Można też wspomóc się maściami, jakie łagodzą świąd na skórze. Aplikuje się je w miejscu tam, gdzie występuje wysypka.
Należy jednak pamiętać, że nadwrażliwość na słońce i pojawienie się reakcji alergicznej nie zawsze można samemu wyleczyć, czy złagodzić ich objawy. Jeśli są bardzo uporczywe i nie ustępują, trzeba wybrać się na konsultację do dermatologa. Wdroży on odpowiednie leczenie i przebada skórę pod kątem rodzaju występujących zmian.
Źródła:
[1] Pędrys K., Śpiewak R., Ocena rozpowszechnienia nadwrażliwości na promieniowanie słoneczne oraz stanu wiedzy i potrzeb edukacyjnych Polaków w tym zakresie
[2] Kruszewska M., Uczulenie skóry na słońce-skóra wrażliwa na promienie słoneczne
[3] Kruszewska M., Uczulenie skóry na słońce-skóra wrażliwa na promienie słoneczne
[4] Jaworek A., Czy można być uczulonym na słońce?
[5] Szymańska S., Uczulenie na słońce – jak złagodzić wysypkę od słońca na skórze wrażliwej?
