Choroby nowotworowe skóry – objawy, rodzaje i leczenie

W przypadku zauważenia niepokojących i długo utrzymujących się zmian skórnych należy koniecznie skonsultować się z dermatologiem. Nowotwór skóry powstaje powoli, a poprzedzają go zmiany skórne, które nie mają charakteru nowotworowego. Wraz z biegiem czasu zmiany te przekształcają się w nowotwór, którego leczenie jest już o wiele trudniejsze. Wczesne wykrycie zmian skórnych lub nowotworu daje duże szanse pełnego wyleczenia.

Basal cell carcinoma, czyli rak podstawnokomórkowy

Jest to złośliwy nowotwór, który wywodzi się z nierogowaciejących komórek warstwy naskórka. Zmiany skórne pojawiają się głównie na odkrytych częściach ciała (szyja, głowa), ale zdarzają się także przypadki zmian w innych strefach ciała. Charakter raka podstawnokomórkowego określany jest jako miejscowo złośliwy. Oznacza to, że niektóre jego postacie rozwijają się i powoli niszczą coraz większy obszar skóry i głębsze struktury ciała. Nieleczone zmiany skórne mogą naciekać na sąsiadujące obszary, np. elementy kostne czy naczyniowe. Choroba ta jest najczęstszym nowotworem skóry, a każdego roku zapada na niego 100-800 osób w przeliczeniu na grupę 100 000 osób rasy białej. Naukowcy zauważyli, że w Australii występuje zwiększona zachorowalność, ponieważ jednym z czynników wywołujących chorobę są promienie słoneczne. Choroba występuje głównie u osób starszych i z jasną karnacją. Do głównych przyczyn powstania i rozwoju choroby należy intensywne oddziaływanie promieni słonecznych i uszkodzenia skóry (np. blizny, skóra pod protezami).

Objawy i rodzaje raka podstawnokomórkowego

W 80% przypadków zmiany skórne zlokalizowane są na skórze głowy i szyi. Bardzo charakterystycznym obrazem zmian skórnych jest nieduży guzek, który otoczony jest wałowatym brzegiem. Na powierzchni guzka występuje często niegojąca się mała ranka pokryta strupem. Specjaliści podają, że występuje kilka rodzajów raka podstawnokomórkowego:

1. Guzkowy: to najczęstsza postać choroby, która pojawia się zazwyczaj na czole lub skrzydełkach nosa. Objawia się półprzezroczystym guzkiem o perłowych lub woskowych brzegach. Na zmianie skórnej obecne są często pajączki naczyniowe, a na środku zmiany pojawia się wgłębienie lub niewielka ranka ze strupem.
2. Naciekający: zmiany skórne przyjmują postać owrzodzenia, które nie jest bolesne. Może ono naciekać i niszczyć okoliczne tkanki, mięśnie i kości. Granica zmian skórnych jest niewyraźna i występuje zazwyczaj w okolicy kącika oka, uszu lub fałdu nosowo-wargowego.
3. Powierzchniowy: zmiana skórna to wyraźnie odgraniczona plama o charakterze rumieniowym. Często pokryta jest strupami i zlokalizowana na plecach lub w ciemieniowej części głowy.
4. Twardzinopodobny: zmiana jest mniej widoczna, ponieważ przyjmuje postać zanikowej blizny w kolorze skóry. Występują na niej drobne popękane naczynka. Ten rodzaj raka pojawia się zazwyczaj na policzkach, czole lub w okolicy nosa.
5. Torbielowaty: przypomina miękką przezroczystą grudkę występującą w okolicy oczu.
6. Mieszany: w obrębie tej samej zmiany skórnej występują różne nowotwory skóry. Ten rodzaj posiada zwiększoną agresywność nowotworową.
7. Barwnikowy: zmiany skórne przyjmują postać guzkową lub grudkową o sinoniebieskiej, lub czarnej barwie.

Diagnostyka i leczenie raka podstawnokomórkowego

Zazwyczaj samo obejrzenie zmian skórnych daje możliwość rozpoznania choroby i wdrożenia leczenia. Niektóre przypadki będą wymagały użycia dermatoskopu, który pozwala obejrzeć zmianę skórną w dużym powiększeniu. Czasami specjalista pobiera wycinek zmiany skórnej, a następnie dokonuje badań histopatologicznych. Leczenie polega na wycięciu zmiany skórnej wraz z niewielkim (1-2 mm) marginesem zdrowej skóry. Alternatywną metodą jest radioterapia i stosowana jest u pacjentów, którzy nie chcą wycinać zmiany skórnej. Radioterapię stosuje się także, wtedy gdy zmiana ma duży rozmiar lub umiejscowiona jest w trudno dostępnym miejscu. Stosuje się także leczenie zachowawcze, do których zalicza się maść z chemioterapeutykiem lub lekiem immunomodulującym (imikwimodem). Rokowanie dotyczące wyzdrowienia jest bardzo wysokie pod warunkiem rozpoczęcia leczenia. Należy pamiętać, że zmiany skórne mogą mieć charakter nawrotowy. Bardzo istotne są regularne wizyty kontrolne u lekarza i samodzielne obserwowanie miejsca blizny i innych partii ciała.

Squamous cell carcinoma, czyli rak kolczystokomórkowy

To złośliwy nowotwór nabłonka płaskiego, który rozwija się w obrębie skóry lub błon śluzowych. Charakterystyczna lokalizacja nowotworu kolczystokomórkowego to pogranicze błon śluzowych i skóry. Częste miejsca występowania zmian skórnych to dolna warga, język, okolica oczodołów, nosa, a także narządów płciowych. Inwazyjny rodzaj choroby może dawać przerzuty do węzłów chłonnych lub do sąsiadujących narządów. Rak kolczystokomórkowy rozwija się na podłożu zmian przednowotworowych. Zalicza się do nich: rogowacenie słoneczne, uszkodzenie skóry promieniami słonecznymi, chorobę Bowena, przewlekłe owrzodzenia, stany zapalne, blizny. Ryzyko zachorowania jest większe u starszych osób, a także pacjentów po przeszczepie lub leczonych chemioterapią. Najczęstszą przyczyną rozwoju choroby jest rogowacenie słoneczne, które rozwija się na obszarach skóry intensywnie eksponowanych na promienie słoneczne. Specjaliści podkreślają, że pacjenci po przebytej chorobie powinni unikać nadmiernego opalania i stosować kremy z filtrem.

Objawy raka kolczystokomórkowego

Choroba może przyjmować różne postacie od gładkiej do bardzo zrogowaciałej płytki, guzków lub owrzodzeń. Zmiany skórne charakteryzuje często naciek podstawy oraz wałowato uniesione brzegi. Skóra jest bardzo podatna na podrażnienia, często też towarzyszy jej świąd. Specjaliści wyróżniają dwa rodzaje tej choroby:

1. Odmiana wrzodziejąca: zmiany skórne obejmują głębokie owrzodzenia, które są otoczone twardym i uniesionym brzegiem
2. Odmiana brodawkująca: w tym rodzaju występują guzki o nierównej i brodawkowatej powierzchni.

Diagnostyka i leczenie raka kolczystokomórkowego

Lekarz z pewnością dokona oględzin zmian skórnych i przeprowadzi wywiad z pacjentem. Aby dokonać diagnozy lekarze zlecają czasem inne badania: USG jamy brzusznej, USG szyi, RTG klatki piersiowej, badanie histopatologiczne, tomografia komputerowa klatki piersiowej. Leczenie polega zazwyczaj na zabiegu chirurgicznym, którego celem jest usunięcie zmiany i otaczający ją zapas zdrowych tkanek. Przeprowadza się także radioterapię, ale tylko u pacjentów, którzy nie mogą poddać się operacji usunięcia zmian skórnych. Niektórzy pacjenci wymagają wykonania przeszczepu skóry po usunięciu całości zmiany. Jeśli biopsja wykazała zajęcie nowotworem węzłów chłonnych, należy je usunąć. W przypadku wystąpienia przerzutów leczenie ustala się indywidualnie i obejmuje ono chirurgiczne działania, chemioterapię i radioterapię. Po zakończeniu leczenia należy wykonywać badania kontrolne zgodne z zaleceniami lekarza. Leczenie raka kolczystokomórkowego charakteryzuje dość dobrymi rokowaniami. Mowa oczywiście o szybko wykrytej i mało zaawansowanej chorobie. Choroba rozwija się dość powoli, ale wykazuje zdolność do niszczenia okolicznych tkanek i narządów. Zapobieganie chorobie to przede wszystkim unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce i stosowanie kremów z filtrami. W przypadku pojawienia się niepokojących zmian skórnych zaleca się wizytę u lekarza dermatologa.

Melanoma, czyli czerniak

Czerniak to najbardziej złośliwy nowotwór skóry i błon śluzowych. Tworzy się jako skutek nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne i promieniowanie ultrafioletowe. Czerniak jest przyczyną prawie 75% zgonów pacjentów z nowotworami złośliwymi skóry. Odsetek chorych na czerniaka ciągle wzrasta. Zwiększona ilość zachorowań wynika z lepszej diagnostyki i wczesnej wykrywalności choroby. U rasy białej wskaźnik zachorowalności jest wyższy. Im bliżej równika, tym więcej pacjentów dotkniętych tym problemem. Przyczyny wystąpienia choroby to duże narażenie na promieniowanie ultrafioletowe. Dużą zachorowalność obserwuje się u pacjentów uprawiających wspinaczki i inne sporty górskie. Największą liczbę chorych na czerniaka zauważono w Europie, a najwięcej w Norwegii. Istnieją czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania i zalicza się do nich: wiek chorego, osłabiona odporność, rodzinne predyspozycje, posiadanie dużej ilości znamion, predyspozycje to tworzenia się piegów, długotrwałe przebywanie na słońcu, poparzenia słoneczne, AIDS, przebyte przeszczepy, częste korzystanie z solarium. Specjaliści zauważyli, że czerniak występuje częściej u osób z wysoko uprzemysłowionych miast. Jest on wówczas wynikiem wpływu substancji chemicznych. Osoby o jasnej karnacji są bardziej narażone na zachorowanie.

Objawy i rodzaje czerniaka

Choroba charakteryzuje się występowaniem świądu, stanu zapalnego. Zmiany skórne posiadają średnicę ponad 1 cm i posiadają nieregularny kształt oraz nieregularne zabarwienie zmiany. W obrębie zmiany występuje często strup lub krwawienie. Specjaliści wyróżniają 4 podstawowe rodzaje czerniaka:

1. LMM (lentigo maligna melanoma): wywodzi się ze złośliwej planu soczewicowatej. Pierwszymi objawami jest powstanie drobnych guzków oraz drobne naciekanie. Choroba ma przewlekły i dość łagodny przebieg i występuje zazwyczaj u starszych osób. Zmiany skórne występują zazwyczaj na twarzy lub szyi. Najczęstsza przyczyna to przewlekła ekspozycja na słońce.
2. SSM (superfi cial spreading melanoma): to najczęściej występująca postać czerniaka, której początek dają znamiona barwnikowe. Ten rodzaj występuje głównie u młodych osób, a zmiany skórne występują u mężczyzn na tułowiu, a u kobiet na kończynach dolnych. SSM objawia się zmianami w odcieniu brązu do granatu. Na guzie mogą występować odbarwienia, które świadczą o regresji choroby. Rozwój choroby jest powolny i trwa od kilku miesięcy do kilku lat. Rokowania leczenia są bardzo dobre.
3. NM (nodular melanoma): występuje w 10-30% zachorowań i przyjmuje postać guzków. Może dotyczyć pacjentów w każdym wieku, ale szczyt zachorowań obserwuje się między 40 a 60 rokiem życia. Objawia się ciemnymi guzkami o średnicy około 1-2 cm lub większej. To najcięższa postać choroby, którą charakteryzuje szybki i ostry przebieg. Często występują przerzuty, np. do węzłów chłonnych. Zmiany skórne zlokalizowane są zazwyczaj na głowie, karku i tułowiu.
4. ALM (melanoma acro-lentiginosum, acrolentiginous melanoma): zmiany skórne występują na kończynach i dotyczy zazwyczaj osób starszych po 70 roku życia. Przebieg jest szybszy niż w przypadku dwóch pierwszych rodzajów choroby. Choroba może dawać przerzuty na okoliczne tkanki i organy. Zmiany skórne mają charakter wrzodziejący, a dużą rolę odgrywa czynnik urazowy (podeszwy stóp).

Diagnostyka czerniaka

Bardzo istotna w diagnostyce jest znajomość objawów choroby. Rozpoznanie choroby potwierdzają badanie przedmiotowe, czyli dermatoskopia. Pozwala ona sprawdzić głębokie struktury skóry, które są niewidoczne gołym okiem. Drugi rodzaj badania to badanie dermatoskopowe, które służy wykryciu zmian naczyniowych. Wykonuje się także badania histopatologiczne. Leczenie czerniaka polega na usunięciu zmiany skórnej w całości. Zmianę skórną usuwa się z odpowiednim marginesem sąsiadujących tkanek. Czerniaka kończyn leczy się wykorzystując perfuzję izolowaną, która jest metodą nieoperacyjną. Polega na wyłączeniu kończyny z krwiobiegu, a następnie wykonaniu perfuzji użyciem supraletalnej dawki leku cytostatycznego. Zabieg ten wykazuje dobre efekty w przypadku leczenia nawrotów i przerzutów. Kolejna metoda leczenia to radioterapia, która może być leczeniem uzupełniającym lub dobrym rozwiązaniem w mało zaawansowanej fazie choroby. Lekarze w niektórych przypadkach zalecają zastosować chemioterapię, która ma oddziaływać na rozległe zmiany i przerzuty. W zależności od przypadku lekarz może zaproponować inne leczenie dobrane indywidualnie do pacjenta. W przypadku czerniaka wyjątkowo ważne jest zapobieganie i wczesna diagnostyka. Istotne jest prowadzenie edukacji społeczeństwa, które powinno obserwować swoje ciało i w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem.

Aby zapobiec wystąpieniu choroby należy unikać ekspozycji na światło słoneczne i nadmiernego opalania. Specjaliści wspominają, że dobrym rozwiązaniem jest noszenie ubrań ochronnych i okularów przeciwsłonecznych. Należy regularnie stosować kremy z filtrem, a także unikać słońca między 11:00 a 15:00. Kremy z filtrami zmniejszają ilość docierających do skóry promieni UV. Pamiętajmy jednak, że najważniejsze jest jednak szybkie wykrycie choroby i podjęcie odpowiednich działań związanych z leczeniem. Należy przestrzegać zaleceń lekarza i wzmacniać odporność organizmu. Odpowiednio szybko rozpoczęte leczenie pozwoli wyleczyć chorobę w pełni.